Κάθε φόβος πρέπει να είναι λογικός και δικαιολογημένος, ώστε η αντίδραση σε αυτόν να οδηγεί τον οργανισμό στην επιβίωση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Με άλλα λόγια, ο φόβος πρέπει να προσδιορίζει με ακρίβεια το επίπεδο του κινδύνου που προκαλεί τη δυσφορία και να παρέχει μια αντίστοιχη και ισοδύναμη αντίδραση.
Ο φόβος του ύψους (ακόμη και αν δεν είναι πανικός) είναι φυσικός για κάθε χερσαίο βιολογικό ον που δεν είναι ικανό να πετάξει ή να αιωρηθεί, καθώς η πτώση από μεγάλο ύψος είναι θανατηφόρα. Ωστόσο, ένα άλμα από μικρό ύψος είναι κάτι φυσιολογικό και μπορεί απλώς να προκαλέσει ανησυχία. Εδώ είναι που ορίζεται η διαφορά μεταξύ φόβου και φοβίας. Κάθε άνθρωπος που στέκεται στην άκρη ενός γκρεμού χωρίς ορειβατική ασφάλεια αισθάνεται τον φόβο της πτώσης. Αυτός ο φόβος τον ωθεί να απομακρυνθεί από την άκρη.
Όμως, όταν το ύψος είναι χαμηλό, π.χ. ένα σκαμνί, ή ο κίνδυνος πτώσης είναι εντελώς ανύπαρκτος (π.χ. όταν ένα άτομο κοιτάζει κάτω από το παράθυρο του δέκατου ορόφου και φοβάται ότι θα πέσει), τότε μπορούμε να μιλήσουμε για φοβία.
Ο φυσικός φόβος δίνει στον οργανισμό την ευκαιρία να επιβιώσει, ενώ η φοβία – τον αποδυναμώνει και τον καθιστά πιο ευάλωτο.
Μάλιστα, όταν κάποιος κυριεύεται από πανικό και δεν τολμά να κατέβει προς τα κάτω, συχνά τραυματίζεται ή σκοτώνεται πέφτοντας ή πηδώντας.
Αν ασχολείστε με την αναρρίχηση, ίσως σας ενδιαφέρει να μάθετε πώς να δένετε ορειβατικούς κόμπους . Οι βασικοί κόμποι που χρησιμοποιούνται στην αναρρίχηση.
Μπορείτε επίσης να διαβάσετε για τους καλύτερους αναρριχητικούς τοίχους της Μόσχας σε αυτή τη σελίδα .
Τι είναι η ακροφοβία
Ο φόβος του ύψους, όταν εξελίσσεται σε φοβία, ονομάζεται ακροφοβία, και είναι ένας από τους πιο διαδεδομένους φόβους – σχεδόν το 10% του πληθυσμού υποφέρει από αυτή (4% γυναίκες και περίπου 5% άνδρες). Ένας στους δέκα – αυτό είναι πολύ.
Η αντιμετώπιση αυτής της φοβίας είναι απαραίτητη, καθώς με την πάροδο του χρόνου γίνεται πιο έντονη. Στους ηλικιωμένους, ο φόβος της πτώσης συνοδεύεται από τον, εκ πρώτης όψεως, φυσιολογικό φόβο των καταγμάτων. Σταδιακά μπορεί να εμφανιστεί ένας «φόβος του ίδιου του φόβου», όταν το άτομο αρχίζει όλο και περισσότερο να αποφεύγει αυτό που φοβάται. Με την πάροδο του χρόνου, η ζωή μπορεί να γίνει απολύτως ανυπόφορη – χαλάνε οι σχέσεις με τους κοντινούς ανθρώπους, γίνεται αδύνατο να δουλέψει κανείς ή ακόμη και να βγει από το σπίτι, να κατέβει σκάλες για να πάει στον δρόμο. Μερικές φορές, αυτός ο πανικός εμφανίζεται ακόμη και όταν το άτομο με ακροφοβία στέκεται σταθερά στο έδαφος και βλέπει κάποιον άλλο σε ύψος (έναν γείτονα στο μπαλκόνι, μια γάτα στη στέγη κ.λπ.). Τότε, το άτομο φαντάζεται τον εαυτό του σε αυτή τη θέση και φοβάται να πέσει. Αυτός ο φόβος μπορεί να κάνει τη ζωή τελείως ανυπόφορη, μετατρέποντάς την κυριολεκτικά σε έναν τεράστιο αυτοπεριορισμό και έλλειψη ελευθερίας.
Συμπτώματα
Η ακροφοβία εκδηλώνεται ως ίλιγγος, ναυτία, πανικός, μουδιάσματα ή μούδιασμα στα χέρια, τρέμουλο και αδυναμία στα πόδια. Μπορεί να εμφανιστούν επεισόδια δύσπνοιας, ιδρώτας ή δυσκολία στην αναπνοή, ταχυκαρδία, αυξημένη σιελόρροια ή, αντιστρόφως, ξηροστομία – δηλαδή, εμφανίζονται αυτόνομες εκδηλώσεις φόβου. Πρόκειται για έναν ανεξέλεγκτο ορμονικό πανικό και μια «υπνωτιστική» κατάσταση από το ύψος. Εμφανίζεται μια ακατανίκητη επιθυμία να κρατηθείς από κάτι ή κάποιον, η ικανότητα να σκεφτείς καθαρά, να μιλήσεις κατανοητά ή ακόμη και να αντιδράσεις φυσιολογικά στις περιστάσεις εξαφανίζεται. Μερικές φορές εμφανίζεται μια ακατανίκητη επιθυμία να πέσεις ή να πηδήξεις προς τα κάτω, που δεν έχει καμία σχέση με την αυτοκτονία. Αντίθετα, αυτός ο φόβος πηγάζει από τον τρόμο του θανάτου. Κάποιοι φοβούνται ότι θα χάσουν τον αυτοέλεγχό τους και θα πηδήξουν, ενώ άλλοι φοβούνται ότι θα χάσουν την ισορροπία τους και θα πέσουν, κάτι που είναι απολύτως πιθανό εάν τα πόδια δεν συνεργάζονται. Όταν ένα άτομο στέκεται, ο φόβος του ύψους γίνεται πιο έντονος απ’ ό,τι όταν κάθεται ή βρίσκεται σε ξαπλωμένη θέση. Η περιστροφή του κεφαλιού ενισχύει την ακροφοβία, γι’ αυτό πολλοί προσπαθούν να παραμείνουν «ακίνητοι» και να κοιτούν σε ένα συγκεκριμένο σημείο.
Σε όσους δεν τους τρομάζει το ύψος, μπορεί να τους φανεί εξαιρετικά ενδιαφέρον να διαβάσουν για πτήσεις με μοτοπαραπέντε .
Περισσότερες πληροφορίες για μηχανοκίνητες αιωροπτερίδες μπορείτε να βρείτε εδώ .
Αν πάλι σας ενδιαφέρουν τα σκι, μπορείτε να διαβάσετε για τα χιονοδρομικά κέντρα της Λευκορωσίας: /el/mountains/skiing-snowboarding/belarusian-ski-resorts/
Αιτίες εμφάνισης της ακροφοβίας
Παλαιότερα υπήρχε η πεποίθηση ότι οι αιτίες αυτού του φόβου οφείλονται σε αδύναμο αιθουσαίο σύστημα ή σε κάποιον πρώιμο τραυματισμό που σχετίζεται με πτώση ή φόβο του ύψους. Σήμερα έχει αποδειχθεί ότι αυτό είναι σχεδόν αποκλειστικά γενετικά καθορισμένο και συγγενές χαρακτηριστικό, και μπορεί να μην έχει καμία σχέση με το αιθουσαίο σύστημα. Η ισορροπία του σώματος επιτυγχάνεται μέσω της αρμονικής και ακριβούς λειτουργίας του αιθουσαίου συστήματος, των ματιών, των νευρικών διαδρομών, του μέσου εγκεφάλου και της παρεγκεφαλίδας. Στις περιπτώσεις όπου υπάρχει απόκλιση ή καθυστέρηση, ασυγχρονία των σημάτων «βλέπω» και «αισθάνομαι», ο εγκέφαλος λαμβάνει αντιφατικές πληροφορίες, γεγονός που οδηγεί σε δυσλειτουργίες. Εάν επιπλέον οι μύες αντιδρούν με λανθασμένη καθυστέρηση, το σύστημα ισορροπίας διαταράσσεται εντελώς.
Θεραπεία της ακροφοβίας
Εάν ο φόβος του ύψους είναι ήπιος, μπορεί κανείς να τον ξεπεράσει μόνος του, εξασκώντας σταδιακά την ικανότητα να βρίσκεται σε ύψος, αυξάνοντάς το προοδευτικά και αποφεύγοντας τα προστατευτικά μέτρα. Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί ο φόβος συνειδητά, αποδεικνύοντας στον εαυτό σας ότι το ύψος, για παράδειγμα, ενός σκαμνιού δεν είναι θανατηφόρο. Χρήσιμες είναι οι ασκήσεις αναπνοής και οι τεχνικές yoga, που βοηθούν στον έλεγχο του αυτόνομου νευρικού συστήματος και στη γρήγορη καταστολή της πανικού. Το άτομο μπορεί να «κλειδώσει» το βλέμμα του σε ένα αντικείμενο, να το παρακολουθεί άμεσα και να αξιολογεί τα υπόλοιπα γεγονότα μέσω της περιφερειακής όρασης, μειώνοντας έτσι το άγχος και τη δυσφορία. Αυτό το «άγκυρο» σημείο δεν πρέπει να βρίσκεται περισσότερα από 25 μέτρα μακριά και, ει δυνατόν, στο ίδιο ύψος.
Παράξενο όσο φαίνεται, οι υπολογιστικές δραστηριότητες όπως τα video games τύπου «περιπέτειες και σκοποβολή», όπου ο παίκτης ταυτίζεται με τον χαρακτήρα που τρέχει, πηδάει και πέφτει από ύψη χωρίς να παθαίνει τίποτα, μπορούν επίσης να έχουν θετικό αποτέλεσμα.
Ομοίως, οι ταινίες τρόμου βοηθούν στη σταδιακή ενδυνάμωση των νεύρων. Η παρακολούθηση ταινιών με σκηνοθετημένα άλματα ή ακροβατικά σε μεγάλα ύψη (όπως σε ταινίες πολεμικών τεχνών) ή με πτώσεις με αλεξίπτωτο μπορεί επίσης να συνεισφέρει στη μείωση του φόβου του ύψους. Εξάγοντας λογικά τα στοιχεία του φόβου και αναλύοντας το σε μέρη, είναι δυνατόν να ξεπεραστεί αυτή η φοβία.
Η θεραπεία σοβαρών μορφών απαιτεί την παρέμβαση ενός εξειδικευμένου ψυχολόγου. Οι ειδικοί εκπαιδεύουν τον ασθενή σε τεχνικές χαλάρωσης, ελέγχου της ψυχοσωματικής κατάστασης και διαχείρισης του φόβου. Υπάρχουν μέθοδοι γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας χωρίς φαρμακευτική αγωγή. Αφού αποκτήσει την ικανότητα να ελέγχει ή έστω να συγκρατεί τον φόβο σε ορμονικό επίπεδο, αρχίζουν οι ασκήσεις σε ύψη. Ο φόβος ενεργοποιείται, αλλά σταδιακά εξασθενεί μέσω της θέλησης, έως ότου μειωθεί το άγχος στο μηδέν. Η θεραπεία συνεχίζεται έως ότου ο φόβος υποχωρήσει. Ουσιαστικά, είναι η ίδια διαδικασία, μόνο που γίνεται με υποστήριξη. Κάποιες φορές, η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες, αλλά το αποτέλεσμα είναι πάντα εφικτό και η φοβία υποχωρεί.
Αντίθετα, η θεραπεία της ακροφοβίας με φάρμακα είναι σχεδόν ανέφικτη. Τα φάρμακα μπορούν μόνο να υποστηρίξουν την ψυχική κατάσταση, να μειώσουν ελαφρώς το άγχος και να βελτιώσουν τη συνοχή της λειτουργίας του εγκεφάλου.
