یونیسایکل چیست و چرا به‌عنوان یکی از هیجان‌انگیزترین انواع تفریحات شناخته می‌شود؟
ممکن است تصور کنید که پایین آمدن از شیب‌های کوهستانی با دو چرخ به اندازه کافی سخت نبوده و عاشقان هیجان سبک تازه‌ای از ورزش‌های ماجراجویانه، یعنی مونوچرخ‌سواری کوهستانی (ماونتن یونیسایکلینگ یا “Muni”) را ابداع کرده‌اند.
یونیسایکل کوهستانی
اینکه بگوییم یونیسایکلینگ فقط سخت و خطرناک است، دست کم گرفتن آن است.
دوچرخه‌های تک‌چرخ چندین نام متعارف دارند: یونیسایکل، مونوچرخ و یونیسایکل. رایج‌ترین نام، “یونیسایکل” است. این وسیله، تکامل دوچرخه بزرگ چرخ یا “پنی فارتینگ” است که در اواخر قرن نوزدهم محبوب بود. تقریباً تا دهه ۷۰ قرن گذشته، این وسیله فقط توسط آکروبات‌ها استفاده می‌شد و سفارشی ساخته می‌شد. اما اکنون، یونیسایکل‌ها اغلب در بین جوانان علاقه‌مند به ورزش‌های هیجانی در شهر‌ها دیده می‌شوند.
جزئیات و ساختار یونیسایکل
ساختار دوچرخه تک‌چرخ شامل یک چرخ، رکاب‌ها، قاب، پدال‌ها و زین است. تفاوت چرخ یونیسایکل با چرخ دوچرخه در انتقال مستقیم نیرو است - محور مرکزی و توپی با هم یکی هستند، که باعث می‌شود چرخ با حرکت مستقیم پدال بچرخد. قاب آن شبیه دوشاخه دوچرخه‌های دوچرخ است و محل نگه‌دارنده زین در قسمت بالای قاب قرار دارد. دسته‌ای برای هدایت حرکت نیست، بلکه بیشتر به‌عنوان نقطه‌ای اضافی برای کنترل مونوچرخ استفاده می‌شود.
تمام انواع یونیسایکل‌ها
تجهیزات جانبی:
- باربند
- بوق
- چراغ
- گلگیر
- منعکس‌کننده‌های نور
- ترمز
زین‌های یونیسایکل با زین‌های دوچرخه تفاوت دارند؛ طراحی آنها برای نشستن عمودی مناسب است. پای‌بند برای پا وجود ندارد، زیرا در صورت از دست رفتن تعادل، اغلب باید سریع پیاده شد.
انواع دوچرخه‌های تک‌چرخ
در حال حاضر، حدود ۱۲ نوع یونیسایکل وجود دارد. جامعه‌ی یونیسایکل‌سواران همچنان در حال پذیرش افزایش بزرگ در علاقه به فرهنگ خود و تنوع مدل‌ها هستند - این مدل‌ها تقریباً به‌اندازه انواع دوچرخه‌ها و حتی خودروها متنوع‌اند. این تنوع همچنین شامل بازه‌های قیمتی و قابلیت‌های مختلف می‌شود.
انواع یونیسایکل‌ها و کاربرد آنها را بررسی می‌کنیم.
سری یونیسایکل برای مبتدیان (Beginner یا Neighborhood/Gym)
به‌طور کلی، این یونیسایکل‌های “ساده” برای مبتدیان مناسب هستند. بیشتر یونیسایکل‌سوارها یادگیری را با مدل‌های عمومی شروع می‌کنند و سپس بمرور نوع سواری موردنظرشان را انتخاب می‌کنند.
یونیسایکل‌های مناسب مبتدیان
حدود پانزده سال پیش، در فروشگاه‌ها فقط این دسته از یونیسایکل‌ها یافت می‌شد که تفاوت آنها تنها در اندازه چرخ بود - از ۱۲ اینچ تا ۲۴ اینچ. اندازه مناسب بر اساس نوع سواری تقریباً به شکل زیر انتخاب می‌شود:
- ۱۲"-۱۶" - مورد استفاده هنرمندان سیرک برای اثر طنز و همچنین برای کودکان. اندازه‌ای مناسب برای حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی.
- ۲۰" - رایج‌ترین اندازه برای یادگیری یونیسایکلینگ به همراه انتخاب گسترده تایر.
- ۲۴" - حالت انتقالی بین مدل‌های پایه و کروزها. مناسب برای اجرای حرکات ابتدایی و همچنین سواری در اطراف.
- ۲۶" و بزرگ‌تر - مسابقه‌ای و برای سفرهای طولانی.
یونیسایکل‌های کروز ۲۴ اینچی همچنان در دسته عمومی قرار دارند، اما با امکان پیمودن مسافت‌های طولانی‌تر به دلیل اندازه چرخ. مناسب برای بهبود مهارت‌های رانندگی و یادگیری چند تکنیک.
یونیسایکل‌های مسافرتی، مسابقه‌ای و برای استفاده روزانه ۲۶"-۳۶" (Touring/Commuter Unicycles)
سرعت یونیسایکل‌ها توسط قطر چرخ محدود می‌شود، بنابراین مدل‌های مسافرتی با قطرهای بزرگ ۲۶" - ۲۹" تولید می‌شوند. این اندازه، همان اندازه متداول چرخ‌های دوچرخه‌های جاده‌ای است. علاوه بر اندازه، دوچرخه‌های تک‌چرخ مسافرتی تایرهای مقاوم و بزرگی دارند. این مدل‌ها همچنان در صندوق خودرو جا می‌گیرند و برای سفرها راحت‌ترند.
یونیسایکل سرعتی
حتی چرخ بزرگ‌تر هنوز از نظر کارآیی به دو چرخ نمی‌رسد، اما سوار یونیسایکل تمرین شدیدی را تجربه می‌کند که از کمر تا ساق پا عضلات را تقویت می‌کند.
دوچرخه تک‌چرخ برای سفرهای منظم
دوچرخه‌های تک‌چرخ برای سفرهای منظم دارای چرخ با قطر ۳۲" تا ۳۶" هستند که گاهی به شفت‌های انتقال قدرت دو دنده‌ای، ترمزهای دیسکی و فرمان مجهز می‌شوند. محورهای آنها سبب می‌شود تا چرخ‌های ۲۴ اینچی به معادل ۳۶ اینچ، ۲۹ اینچی به ۴۲ اینچ و ۳۶ اینچی به ۵۴ اینچ تبدیل شده و امکان حرکت با اینرسی بدون نیاز به چرخش پدال‌ها را فراهم کنند. در مدل‌های دارای فرمان، بخشی از وزن دوچرخه‌سوار به جلو منتقل می‌شود، که این امر، حالت آئرودینامیکی بهتری هنگام حرکت ایجاد می‌کند.
آیا سواری با چرخ‌های بزرگ سخت‌تر است؟
کمی تمرین لازم است، اما شروع یادگیری دوچرخه تک‌چرخ باید با قطرهای ۲۰" تا ۲۴" آغاز شود.
چقدر می‌توان با تک‌چرخ‌ها مسافت طی کرد؟
تجربه صدها جهانگرد نشان داده است که مسافت محدودیتی ندارد – ده‌ها تک‌چرخه‌سوار هزاران مایل را در سفرهای دور دنیا با تک‌چرخ طی می‌کنند. اگر سفر بین قاره‌ای با تک‌چرخ را برنامه‌ریزی نکرده‌اید، این وسیله گزینه‌ی عالی‌ای برای رفت‌وآمد روزانه به محل کار یا مدرسه است، که علاوه بر حفظ تناسب اندام، توجه بسیاری را نیز به خود جلب می‌کند.
تک‌چرخه‌های کوهستان، مونی، آفرود و کراس کانتری
در هر مکانی که دوچرخه کوهستان قادر به حرکت باشد، تک‌چرخه کوهستان نیز می‌تواند راهی پیدا کند.
تک‌چرخه‌سواری کوهستان رشته‌ای نوظهور و پویا در ورزش‌های اکستریم است و فدراسیون بین‌المللی خود را با
دفتر مرکزی در اوکلند
دارد.
برای عبور از مسیرهای ناهموار، ورزشکاران شروع به اصلاح مدل‌های ساده تک‌چرخ کردند، به این صورت که شیارها و چسپیدگی‌های بیشتری به پدال‌ها اضافه کردند. سپس شرکت‌های تولیدی مدل‌های با فریم‌ها و لاستیک‌های پهن‌تر ارائه کردند. اما بیشترین توجه به قلب تک‌چرخ – محور یا هاب – معطوف بود. تکنولوژی زنجیره‌ای بی‌ام‌ایکس (BMX) به کار گرفته شده و برای تک‌چرخه‌ها تعدیل شد. محورهای تک‌اهرم معمولی به دلیل فشار از بین می‌رفتند، در حالی که مدل‌های کوهستان به محورهای شیار‌دار قوی‌تر با نام Q-Axle مجهز شدند که سیستم اتصال اهرم به هاب را قابل اعتمادتر ساخت.
تک‌چرخه‌های تریال، استریت و فلت‌لند
این مدل‌ها مخصوص پرش و عبور از موانع طراحی شده‌اند، از جمله عبور از پله‌ها، نرده‌ها، و موانع دیگر. اندازه چرخ در این مدل‌ها از ۱۹" تا ۲۰" متغیر است، که باعث می‌شود سبک‌تر و مناسب‌تر برای مانور باشند. به دلیل ضربات و پرش‌های مداوم، مدل‌های استریت دارای محور و اهرم‌های تقویت‌شده و لاستیک‌های ضخیم هستند.
تک‌چرخه‌های اکستریم
شکل تریال برای کودکان و دوچرخه‌سواران کوتاه مناسب است. الزامات تک‌چرخه‌های استریت برای سواری شهری و حرکات نمایشی عمدتاً شبیه به تریال هستند. بهتر است از پرش‌های بسیار بلند اجتناب شود، زیرا به سرعت مدل‌های مسابقه‌ای نیستند.
تک‌چرخه‌سواری اکستریم
نسخه‌های فلت‌لند برای خیابان، اما بدون انجام حرکات نمایشی یا عبور از موانع مناسب هستند. این نوع، مدل میانی بین سبک فری‌استایل و تریال محسوب می‌شود و ناحیه‌ای نسبتاً جدید در تک‌چرخه‌سواری است.
تک‌چرخه‌های فری‌استایل
این مدل‌ها به طور کامل برای حرکات نمایشی و شو طراحی شده‌اند. مسابقاتی در این زمینه در قالب‌های فردی، دو نفره و گروهی برگزار می‌شود. چه چیزی یک تک‌چرخ را برای فری‌استایل خاص می‌کند؟ چرخ با قطر ۲۰"، بهینه‌سازی شده برای استفاده در فضاهای داخلی (بدون قطعات فلزی که ممکن است با کف ارتباط پیدا کند و لاستیک‌هایی که ردی روی سطح باقی نمی‌گذارند)، ساختاری بسیار مقاوم و بادوام که برای تحمل فشارهای غیرمعمول طراحی شده و اغلب دارای تاج دوشاخه‌ای برای قرار دادن پاهاست.
تک‌چرخه فری‌استایل
آیا انجام فری‌استایل با مدل‌های دیگر ممکن است؟
بله، اما مدل‌های طراحی‌شده‌ی خاص، مزایای بیشتری دارند: لاستیک‌های فری‌استایل روی کف ردی نمی‌گذارند، اهرم‌های کوتاه‌تر برای آسان‌تر شدن حرکات طراحی شده‌اند، فاصله مناسب بین پدال‌ها برای مانور و آکروباتیک وجود دارد، و دوشاخه‌های خاصی دارند که برای تنظیم پاها مناسب‌تر و کمتر آسیب‌زا برای راننده هستند.
قطر ۲۰" در فضای داخلی عملی‌تر و برای نوعی از حرکات نمایشی سبک‌تر است.
تک‌چرخ Ultimate Wheel بدون زین و فریم
ساده‌ترین طراحی تک‌چرخه که فقط از یک چرخ با دو پدال تشکیل شده است. این مدل اگرچه پیچیده است، اما یکی از پرطرفدارترین‌ها برای یادگیری محسوب می‌شود. توصیه می‌کنم چند فیلم از این مدل‌ها اینجا ببینید. Ultimate Wheel را می‌توان به‌طور دست‌ساز ساخت و برای تمرین به‌عنوان ابزاری مناسب استفاده کرد.
ultimate wheel
برای همه تک‌چرخه‌ها امکان اضافه کردن دو چرخ جانبی برای تمرین اولیه وجود دارد. اگر احساس می‌کنید این نوع ورزش شهری برای شما عجیب است، می‌توانید به اسکوترهای حرکات نمایشی توجه کنید.
چطور یک تک‌چرخه انتخاب کنیم؟
ابتدا باید نوع سواری مورد نظر خود را مشخص کنید و بر اساس آن مدل تک‌چرخ خود را انتخاب کنید. در قسمت بالا، سایزهای پیشنهادی چرخ برای مبتدی‌ها توضیح داده شد، اما این تنها معیار نیست – اندازه تک‌چرخه باید با طول پای شما مطابقت داشته باشد. اندازه‌گیری باید از کشاله ران تا زمین (درحالی‌که کفش پوشیده‌اید) باشد، نه طول شلوار:
چطور یک تک‌چرخه انتخاب کنیم؟
همچنین باید تصمیم بگیرید که قصد دارید با تک‌چرخه چه کاری انجام دهید. راهنمای مختصر براساس قطر چرخ:
- ۱٢": مخصوص کودکان پیش‌دبستانی، مناسب برای سطوح صاف و نه بسیار فعال در فضای باز. گفته می‌شود که کم‌سن‌ترین تک‌چرخه‌سوار جهان تنها ۱۸ ماه داشته است.
- ۱۶": تک‌چرخه مخصوص کودکان ۵ تا ۸ ساله، مناسب فقط برای سطوح بسیار صاف و ترجیحاً استفاده داخلی.
- ۲۰": محبوب‌ترین اندازه‌ای است که هم برای آموزش و هم برای ورزش ایده‌آل است. تایرهای زیادی برای این قطر فروخته می‌شود. چنین مدل‌هایی به اندازه کافی سریع هستند و برای انجام حرکات نمایشی مناسب‌اند، اما در عین حال در ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل راحت‌اند.
- ۲۴": اندازه‌ای همه‌کاره برای مونوسیکل‌های بزرگسالان. مناسب برای استفاده در فضای باز و زمین‌های ناهموار، اما برای مکان‌های داخل ساختمان بزرگ است. برای حرکات نمایشی و ترفندها کمی بزرگ است، اما برای یادگیری و «مونی» مناسب می‌باشد.
- ۲۹": قطر خوبی برای مسیرهای طولانی است؛ چرخ بزرگ، سریع و روان روی سطح جاده حرکت می‌کند. مناسب برای دوچرخه‌سواران حرفه‌ای و آماده.
- ۳۶": ایده‌آل برای گردش‌های طولانی، استفاده روزمره و دوچرخه‌سواری با سرعت بالا. مناسب افراد تازه‌کار نیست.
اگر چرخ برای شما خیلی کوچک باشد، تجربه سواری روی آن به سواری روی یک سه‌چرخه کودکان شبیه خواهد بود. از طرف دیگر، چرخ‌های بزرگ مشکلات دیگری ایجاد می‌کنند؛ حفظ تعادل و مانور دادن دشوارتر می‌شود. انتخاب ارتفاع مناسب برای فریم نیز به همین اندازه مهم است - اگر پایه صندلی بیش از حد بلند باشد، کنترل پایدار مونوسیکل را دشوار می‌کند. پایه کوتاه‌تر نیز ممکن است شما را شبیه دلقکی در سیرک جلوه دهد و باعث درد زانوها شود.
چند کلمه در مورد صندلی‌های مونوسیکل. صندلی مدل‌های مناسب برای گردش و استفاده منظم باید پهن‌تر باشد، مانند Kris Holm Freeride Saddle. مدل‌های نمایشی دارای صندلی‌های باریک‌تر هستند و فری‌استایل‌ها اغلب از صندلی‌های پلاستیکی برخوردارند.
پاهای بلند، یک محدودیت نیستند. شما می‌توانید یک فریم بلندتر متناسب با ابعاد خود و هر چرخ دلخواهتان تهیه کنید. خبر خوب اینکه محدودیتی از نظر وزن برای دوچرخه‌سوارهای مونوسیکل وجود ندارد. اگر وزن شما بیشتر از ۱۰۰ کیلوگرم است، فقط کافیست مدل «مونی» یا یک فری‌استایل تقویت‌شده را انتخاب کنید.
چگونه می‌توان یاد گرفت با مونوسیکل سوار شد؟
تنها با تئوری نمی‌توان به نتیجه رسید، اما چند نکته بسیار مهم برای یادگیری مونوسیکل وجود دارند:
۱. شما باید یاد بگیرید که وزن خود را روی صندلی نگه دارید، نه روی پدال‌ها. ۲. باید کاملاً صاف بنشینید، گویی فریم ادامه ستون فقرات شماست. ۳. به‌محض شروع حرکت، به چرخاندن پدال‌ها ادامه دهید - حرکت رو به جلو به حفظ تعادل کمک می‌کند. ۴. مکان ایده‌آل برای اولین تمرینات یک راهرو باریک و بلند است که بتوانید به هر دو دیوار دسترسی داشته باشید. ۵. به پایین نگاه نکنید، فقط به جلو نگاه کنید. این قانون در هر موقعیتی که باید تعادل حفظ شود صدق می‌کند.
مقاله‌ای فوق‌العاده درباره یادگیری رانندگی با مونوسیکل در وب‌سایت ژانگولرها موجود است که مطالعه آن را به جد توصیه می‌کنم. نویسنده مقاله با چندین مونوسیکل‌سوار حرفه‌ای مصاحبه می‌کند و هرکدام از آنها روش یادگیری خود را با جزئیات توضیح می‌دهند. می‌توان گفت این لینک نظریه‌ای جامع ارائه می‌دهد که تنها باید آن را در عمل به کار برد. همه می‌گویند یادگیری راندن دوچرخه تک‌چرخ سخت نیست، اما روند یادگیری خطی نیست - پیشرفتی ناگهانی پس از چند تلاش ناموفق رخ می‌دهد و پس از آن همه چیز به شکلی روان پیش می‌رود.
تفریح خانوادگی با مونوسیکل‌ها
در مورد قیمت‌ها چیزی گفته نشد. ارزان‌ترین مونوسیکل سطح مبتدی حدود ۸۰ دلار قیمت دارد و گران‌ترین مدل از سری Kris Holm حدود ۷۷۰ دلار است. اغلب مونوسیکل‌های دست‌دومِ تقریباً نو را در سایت‌های فروش کالای دست‌دوم با قیمت‌های بسیار پایین مشاهده می‌کنم. شروع با یک دوچرخه دست‌دوم هم منطقی است تا بفهمید آیا این ورزش مناسب شما هست یا نه.
