Sprzęt do freedivingu
Przyjrzyjmy się szczegółowo kluczowym aspektom sprzętu do freedivingu. Omówimy zarówno podstawowe wyposażenie – maskę, fajkę i płetwy, jak i sprzęt specjalistyczny dla profesjonalistów.
W przeciwieństwie do scuba divingu, sprzęt obowiązkowy dla freedivera jest o wiele prostszy i znacząco tańszy. Przy odpowiedniej pielęgnacji dobry sprzęt do freedivingu posłuży Ci przez lata.
Rozpocznijmy przegląd od masek do freedivingu, ponieważ jest to element wyposażenia, który jest niezbędny.
Maska do freedivingu
Wybór masek do freedivingu jest ogromny – na każdą kieszeń i gust. Problem z wyborem polega na tym, że maskę zawsze należy przymierzyć przed zakupem. Nie ma uniwersalnych masek, które idealnie pasują do każdego kształtu twarzy.
Prostym sposobem na sprawdzenie, czy maska Ci pasuje, jest wciągnięcie powietrza nosem przyłożonym do maski. Maska powinna “przyssać się” do twarzy bez pomocy paska i nie powinna spadać przy gwałtownych ruchach głową.
Istnieje kilka cech, na które należy zwrócić uwagę oprócz wygody podczas wyboru maski do freedivingu:
Mała objętość. Im mniejsza objętość powietrza w masce, tym mniej tlenu trzeba zużyć z płuc na wyrównanie ciśnienia. To niezwykle istotny parametr dla głębokiego freedivingu oraz łowiectwa podwodnego.
Maska do freedivingu
Przezroczyste soczewki. W niektórych maskach, na przykład do łowiectwa podwodnego, soczewki mogą być przyciemniane lub lustrzane. Freediverowi potrzebne są przezroczyste soczewki, aby partner mógł wyraźnie widzieć oczy i oceniać kondycję fizyczną. Płaskie soczewki wykonane ze szkła hartowanego (oznaczone literą “T” za Tempered) oferują wysoką jakość widzenia i wytrzymałość. Soczewki plastikowe mogą przyjmować bardziej elastyczne kształty, ale są mniej trwałe i mogą zniekształcać widok.
Kieszonka na nos lub wystający profil. Umożliwia wyrównanie ciśnienia w masce, co zapobiega barotraumie oczu (ściskanie twarzy, które może powodować pękanie naczynek w gałkach ocznych). Kieszenie na nos są zazwyczaj zaprojektowane z przeznaczeniem na różne rozmiary. Jeśli czujesz lekki dyskomfort w okolicy nasady nosa – spróbuj innej maski.
Silikonowy fartuch lub obudowa przylegająca. Dobre uszczelnienie wokół twarzy zapewnia silikonowa obudowa. Silikon jest hipoalergiczny, trwały i dobrze dopasowuje się do kształtu twarzy. Gumowe obudowy są rzadkością w nowoczesnych modelach. Kolor obudowy może być dowolny, ale dla łowiectwa podwodnego wybiera się ciemne maski z powłoką antyodblaskową.
Zawór odpływowy. Zawór w masce ułatwia usuwanie wilgoci z przestrzeni pod maską bez użycia rąk. W idealnych warunkach maska z zaworem jest wygodniejsza, choć drobinki piasku lub rośliny wodne mogą powodować problemy. Warto nauczyć się opróżniać maskę także bez zaworu. Maski freedivingowe z zaworem zazwyczaj posiadają większą przestrzeń wewnętrzną, czego należy unikać.
Maska do freedivingu z zaworem
Soczewki korekcyjne. Na rynku są dostępne maski z soczewkami dioptrycznymi oraz wymiennymi szkłami. W specjalistycznych modelach można samodzielnie wstawić oraz wymienić soczewki. Warto dodać, że nie ma przeciwwskazań do nurkowania w soczewkach kontaktowych.
Maska do freedivingu z korekcją
Ochrona uszu. Maski z “uszami” są przeznaczone dla freediverów z perforacją błony bębenkowej lub innymi problemami z uszami – to jednak niezbyt wygodny sprzęt. Są często kupowane przez początkujących, ale rzadko pozostają w użyciu. Objętość wewnętrzna takich masek jest znacząco większa, przez co ich zakładanie pod piankę jest trudniejsze. Aby “uszy” maski były szczelne, należy nawet przystrzyc włosy w okolicy. Konstrukcja takich masek jest bardziej skomplikowana i mniej trwała.
Maska do freedivingu z ochroną uszu
Maska do freedivingu z ochroną uszu
Maski z elektroniką. Obecnie można kupić masę wysokotechnologicznych masek do freedivingu wyposażonych w latarki, wbudowane wyświetlacze LED i kamery HD. Choć wyglądają imponująco, ergonomia takich masek pozostawia czasem wiele do życzenia. Cena często nie idzie w parze z wygodą i niezawodnością. Objętość wewnętrzna takich masek jest znacznie większa.
Fajka do freedivingu (snorkeling)
Rurka oddechowa do freedivingu pozwala na oddychanie bez podnoszenia głowy z wody, co oszczędza energię. Powinna mieć jak najprostszą konstrukcję, bez zaworów wydechowych, zabezpieczeń przed bryzgami i innych udoskonaleń. Choć obecnie trudno znaleźć rurkę bez zaworu drenażowego. Prosta obsługa i odpowiednia hydrodynamika to najważniejsze kryteria wyboru rurki do pływania. Warto również zwrócić uwagę na:
- Miękki silikonowy ustnik. Nie powinien być odczuwalny w ustach.
- Prosty, lekko zakrzywiony kształt rurki.
- Wygodne mocowanie rurki do konstrukcji maski.
- Niewielki kąt przesunięcia ustnika względem rurki.
- Wewnętrzne fałdy rurki powinny być gładkie. Fałdy wewnętrzne tworzą opór powietrza i utrudniają oczyszczanie rurki z wody.
- Długość rurki. Im krótsza rurka, tym mniej zużytego powietrza będzie się w niej gromadzić i tym łatwiej będzie usunąć z niej wodę. Dobrym rozwiązaniem jest rurka znajdująca się nieco powyżej czubka głowy.
Rurka do freedivingu
Większość współczesnych rurek oddechowych jest projektowana z uwzględnieniem wcześniejszych błędów, różni się niewiele pod względem długości i średnicy, a także jest całkiem wygodna w użyciu.
Płetwy do freedivingu
Płetwy dla freediverów to szeroki temat obejmujący kwestie materiałów, sztywności płetw, ich kształtu i typów. Istnieją dwa główne rodzaje płetw: dwupłetwy i monopłetwa. Dwupłetwy, czyli płetwy rozdzielne, są odpowiedniejsze dla rekreacyjnego freedivingu, nurkowania w parach, pływania w basenie i nauki. Monopłetwa lepiej nadaje się do głębokich zanurzeń i dużych dystansów, wymaga jednak specjalnej techniki pływania i wprawy.
Dwupłetwy
Dwupłetwy są najpopularniejsze w rekreacyjnym freedivingu. Pozwalają łatwo manewrować, są prostsze do opanowania i umożliwiają szybszą pomoc partnerowi podczas nurkowania. Na co warto zwrócić uwagę:
Długość. Dłuższe płetwy mają bardziej efektywną hydrodynamikę przy mniejszym wysiłku nurka. Ważne jest znalezienie równowagi między sztywnością płetw, celem ich zastosowania a własnymi możliwościami fizycznymi. Freediverzy wybierają zwykle dłuższe płetwy (70-85 cm).
Płetwy do freedivingu
Zamknięta pięta. Dwupłetwy do freedivingu powinny mieć zamkniętą piętę, bez pasków i dodatkowych elementów, które mogą zaplątać się w wodorośla lub nawzajem. Rozmiar płetw należy dobrać, uwzględniając grubość neoprenowej skarpety zapobiegającej otarciom oraz chroniącej przed zimnem w chłodnych wodach.
Możliwość wymiany piór. Praktycznym rozwiązaniem jest zakup płetw z wymiennymi piórami. Dwa lub trzy zestawy o różnej sztywności w zupełności wystarczą.
Materiał. Dla freediverów i łowców zaleca się gumowe kalosze z piórami z włókna węglowego lub szklanego laminatu. Połączenie tych materiałów zmniejsza zużycie energii bez utraty prędkości.
Sztywność. Istnieją trzy stopnie sztywności płetw przeznaczone do różnych zadań: miękkie (light) – do małych głębokości, basenu, treningów i rekreacyjnego freedivingu; średnie (medium) – do polowań i freedivingu; twarde (hard) – przeznaczone dla doświadczonych nurków z opanowaną techniką pracy płetwami, efektywne na dłuższe dystanse i większe głębokości. Sztywność zwyczajowo oznacza się kolorami od najniższej do najwyższej: zielone, niebieskie, szare, czarne.
Rozmiar płetw. Wybór rozmiaru zależy od grubości neoprenowych skarpet, które są zalecane pod płetwy. Łowcy wybierają grubsze skarpety do 10 mm, natomiast freediverom w ciepłych wodach wystarczy 1 mm lub nawet brak skarpet.
Podczas przymiarki płetw warto pozostać w wybranej parze przez około 20 minut – jeśli stopy nie cierpną, płetwy można kupować.
Monopłetwa
Projekt monopłetwy został zainspirowany naturą. Freediverzy, którzy opanowali technikę użycia monopłetwy, rzadko powracają do dwupłetw. Monopłetwa jest znacznie szybsza i bardziej efektywna na głębokości, zwłaszcza przy wstrzymaniu oddechu, i pozwala wykorzystać całe ciało do szybkiego poruszania się w wodzie. Niemniej, manewrowanie w monopłetwie jest trudniejsze. Kilka cech szczególnych:
Kalosze. Monopłetwy mogą mieć zamkniętą lub otwartą piętę, z bardzo dopasowanymi kaloszami albo bardziej komfortowymi, przypominającymi te w dwupłetwach. Kalosze w monopłetwach do szybkiego pływania są zwykle odlane pod kątem 10-15 stopni względem pióra.
Monopłetwa z włókna węglowego
Sztywność. Sztywność pióra i kąt kalosza względem pióra znacząco wpływają na realizację zamierzonego celu. Wybór sztywności zależy od kondycji fizycznej oraz zamierzeń. Średnia sztywność pozwala na energiczne ruchy w wodzie, a jednocześnie odpowiada dobrze na spokojne, miękkie uderzenia.
Skrzydła. Skrzydła-opływy zmniejszają turbulencję i stabilizują ruch. Wykonuje się je z gumy lub poliuretanu, a ich kształt oraz położenie różnią się w zależności od modelu.
System obciążeniowy do freedivingu
Kombinezony piankowe cechują się dodatnią pływalnością. Aby ją zrównoważyć i osiągnąć neutralną pływalność na pożądanej głębokości, opracowano specjalny system obciążeniowy, który różni się konstrukcją dla freediverów, łowców i profesjonalnych sportowców. Ciężar należy dobrać tak, aby ciało nurka było stabilne w pozycji horyzontalnej. Obciążenie do rekreacyjnego freedivingu występuje w formie pasa oraz kołnierza na szyję. Kryteria wyboru: Elastyczny gumowy pas obciążeniowy. Popularne wśród nurków sprzętowych pasy nylonowe nie nadają się do freedivingu – utrudniają normalne oddychanie i przesuwają się po biodrach, jeśli je obniżyć. Zdarzają się sytuacje, gdy podczas nurkowania nylonowy pas zsuwa się i rani żebra freedivera. Gumowy pas pozostaje na swoim miejscu.
Klamra pasa. Istnieją dwa rodzaje klamer – marsylska i dociskowa. Klamra z języczkiem „marsylska” jest lekko przesunięta, dzięki czemu języczek sprężynuje. Dzięki temu można łatwo zrzucić obciążenie jednym ruchem – wystarczy pociągnąć za wolny koniec pasa. Gumowy pas z języczkiem jest nietrwały, zwłaszcza przy grubych skafandrach wymagających większej ilości obciążników – ciężki ładunek rozrywa gumę. Klamry dociskowe są bardziej niezawodne, ale ich zdjęcie jednym ruchem nie jest możliwe.
Pas obciążeniowy do freedivingu
Małe obciążniki. Waga powinna być równomiernie rozłożona za pomocą małych obciążników.
Obciążniki do freedivingu
Kołnierz obciążeniowy (naszyjnik). Jest wykonywany ręcznie i stanowi dodatkowe wyposażenie do pasa, kompensując nierównomierną wyporność freedivera. Zwiększa także odległość swobodnego ślizgu w wodzie.
Obciążeniowy naszyjnik do freedivingu
Pianka neoprenowa (skafander)
Pianka neoprenowa spełnia kilka funkcji:
- Utrzymanie temperatury ciała;
- Ochrona skóry (przed promieniowaniem UV, koralowcami, meduzami);
- Zwiększenie efektywności ślizgu w wodzie.
Utrata ciepła w wodzie następuje 25 razy szybciej niż na powietrzu. Wychłodzenie organizmu może nastąpić już po 1,5 godziny w wodzie o temperaturze 30°C, a przy ciągłym nurkowaniu ten czas drastycznie się skraca.
Pianka w basenie ułatwia ślizganie się w wodzie, poprawia hydrodynamikę i w ten sposób oszczędza energię. Dla początkujących sprawdzi się pianka do surfingu lub półsuchy skafander do nurkowania.
Na co zwrócić uwagę wybierając piankę neoprenową do freedivingu:
Rodzaj skafandra. Spośród trzech kategorii pianek – suchych, półsuchych i mokrych – freediverzy wybierają mokre, ponieważ pozwalają one na maksymalną swobodę ruchów. Kontakt z wodą ogranicza się do przedostania się wody do porów materiału. Za izolację termiczną odpowiadają pęcherzyki powietrza zawarte w zamkniętych porach materiału.
Pianka do freedivingu
Materiały. Mokre skafandry produkowane są z lycry (na temperatury 27–30°C) i neoprenu (na ciepłą, umiarkowaną oraz chłodną wodę). Lycra jest elastyczna i odporna na mechaniczne uszkodzenia, ale nie zapewnia ochrony termicznej. Neopren ma różną grubość – dwa, trzy (24–28°C), pięć (18–25°C), siedem (11–19°C) i dziewięć mm.
Podszewka i warstwy zewnętrzne. Pianka neoprenowa do freedivingu może mieć pory otwarte, zamknięte oraz powłoki nylonowe lub z lycry. Czysty neopren jest bardziej opływowy, jednak mniej trwały niż modele z warstwą nylonową. Nylon stanowi dodatkową ochronę między porowatym materiałem a „drugą skórą”. Istnieje wiele wariantów warstw i podszewek, które są zaprojektowane pod konkretne zadania, dlatego trudno znaleźć uniwersalną piankę.
Konstrukcja. Mokre pianki mogą być dwuczęściowe, krótkie albo jednoczęściowe. Dwuczęściowe modele z kapturem i otwartą porą są najbardziej popularne wśród freediverów.
Szycie na miarę. Praktyka szycia pianek na zamówienie jest bardzo rozpowszechniona na całym świecie. Piankę można zamówić nawet u włoskich rzemieślników – to nie jest rzadkością wśród naszych freediverów. Istnieją także doskonali mistrzowie w Rosji. Cena szycia na miarę nie różni się znacznie od modeli produkowanych seryjnie (około 10% różnicy).
Skafander do treningów basenowych. Najczęściej pianki do basenu nie mają kaptura (zakładana jest czapka pływacka), a ich skład to cienki neopren z nylonową podszewką lub lycra.
Pianka do basenu
Uszczelnienia. Na nadgarstkach i kostkach często wszywane są elementy z czystego neoprenu. Uszczelki neoprenowe w tych miejscach znacznie ograniczają wnikanie wody pod skafander.
Rękawiczki i skarpety
Rękawiczki i skarpety do freedivingu przede wszystkim chronią kończyny przed wychłodzeniem. Rękawiczki dodatkowo zabezpieczają przed skaleczeniami, a skarpety zapobiegają otarciom przez gumowe kalosze płetw.
Skarpety i rękawice do freedivingu
Warianty materiałowe:
- Nylon-neopren-nylon;
- Neopren z zamkniętymi porami na zewnątrz i otwartymi wewnątrz;
- Nylon na zewnątrz i neopren z otwartymi porami wewnątrz;
- Czysty neopren na zewnątrz i nylon wewnątrz.
Na dłoniach rękawiczek i podeszwach skarpet często stosuje się dodatkowe wzmocnienia.
Zacisk na nos i okulary Fluid goggles („płynne” okulary)
Okulary te zostały zaprojektowane specjalnie dla freediverów. Soczewki o specjalnej konstrukcji wypełnione są roztworem solnym, co pozwala na lepsze widzenie pod wodą. Dla freedivera istotna jest oszczędność powietrza niezbędnego do wyrównania ciśnienia w masce – tego rodzaju okularom stabilizacja nie jest potrzebna. Używając ich zamiast maski, zaleca się korzystanie z zacisku na nos, który uwalnia rękę podczas wyrównywania ciśnienia.
Płynne okulary
Zacisk na nos
Komputer do freedivingu
Komputer na rękę dla freedivingu pomaga w treningach oraz umożliwia kontrolę kilku ważnych parametrów podczas nurkowania. Zegarki nurkowe również mogą być użyteczne. Na co zwrócić uwagę:
Rejestrowanie czasu przerwy między nurkowaniami. Urządzenie zapisuje, jak długo odpoczywałeś na powierzchni. To istotny aspekt zapobiegający dekompresji, gdy nurek zbyt krótko odpoczywa.
Komputer dla freedivingu
Aktualna głębokość. Pokazuje także neutralną pływalność względem osiągniętej głębokości.
Maksymalna głębokość. Komputer wyda sygnał po osiągnięciu ustawionego limitu głębokości, co pozwala uniknąć ciągłego sprawdzania głębokości co sekundę.
Temperatura wody. Temperatura jest rejestrowana podczas nurkowania na wyznaczonych interwałach. Pamięć komputerów jest zaprojektowana na ogromną ilość danych, co pozwala porównywać nawet roczne statystyki.
Rejestrowanie aktualnej godziny, czasu nurkowania.
Stoper, timer odliczający czas wstecz.
Pamiętaj, że komputer nie zastąpi partnera – nurkowanie w pojedynkę jest niedopuszczalne!
