در سال ۲۰۱۸ رکورد جهانی حبس نفس در زیر آب در رشته آپنوئه استاتیک توسط کروات بودیمیر شوبات (Budimir Shobat) ثبت شد: ۲۴ دقیقه و ۱۱ ثانیه. این رکورد، رکورد قبلی را به میزان ۸ ثانیه شکست و این دستاورد واقعاً قهرمانانه است.
رکورد جهانی حبس نفس در سال ۲۰۱۸. بودیمیر شوبات این دستاورد را به افراد دارای اختلالات طیف اوتیسم تقدیم کرد.
در تاریخ ۲۸ فوریه ۲۰۱۶ رکورد جهانی ۲۴ دقیقه و ۳ ثانیه بود که توسط فریدایور اسپانیایی آلکس سگورا (Aleix Segura) ثبت شد. در سال ۲۰۱۴، گوران چولاک توانست نفس خود را به مدت ۲۳ دقیقه و ۱ ثانیه حبس کند. باید ذکر کرد که دستاورد حبس نفس بالای بیست دقیقه تنها با استفاده از تهویه کامل ریه‌ها با اکسیژن خالص قبل از شروع ممکن است و این روش طبق قوانین در اندازه‌گیری آپنوئه استاتیک مجاز است.
ویدئویی از Guinness World Records که رکورد جهانی آپنوئه طولانی ۲۰۱۶ را با استفاده از تهویه کامل با ۱۰۰٪ اکسیژن ثبت کرده است. رکورددار، آلکس سگورا از اسپانیاست.
راز حبس نفس طولانی چیست؟
آیا این توانایی فوق‌العاده، تمرین، یا مدیتیشن است؟ برای رسیدن به چنین مهارتی، ابزارها و قوانین فیزیولوژیکی خاصی وجود دارند که با کار و تلاش مداوم می‌توان به نتایج دست یافت. حالا ببینیم چگونه این کار انجام می‌شود.
فیزیولوژی تنفس برای رسیدن به رکوردها
حبس نفس به معنای محرومیت از اکسیژن است. این اولین چیزی است که هنگام شروع تمرینات فریدایوینگ باید به آن توجه کرد. خطر را ارزیابی کنید و اولویت‌ها را مشخص کنید، و برای این کار لازم است اصول اولیه فیزیولوژی تنفس را درک کنید.
در زمان شیرجه زدن چه اتفاقی برای بدن می‌افتد؟ فشار جسمی در طول شیرجه سریعاً اکسیژن را می‌سوزاند و باعث هیپوکسی (کمبود اکسیژن) می‌شود. سرعت از بین بردن اکسیژن بسیار پیچیده و فردی است و شامل فاکتورهایی مانند عمق، سرعت، مدت شیرجه، دمای آب، ضربان قلب و حجم ریه‌های فریدایور است.
ویدئوی زیر به طور واضح نشان می‌دهد که در هنگام شیرجه چه اتفاقی برای ریه‌های یک فریدایور می‌افتد:
هر اندام در بدن غواص به کوچک‌ترین تغییر فشار پاسخ می‌دهد، عروق خونی منقبض می‌شوند، جریان خون بازتوزیع می‌شود و فشار خون اکسیژن را به اندام‌های حیاتی مانند قلب و مغز می‌رساند. جالب است بدانید ضربان قلب از همان لحظه‌ای که تنها صورت در آب قرار می‌گیرد، شروع به کاهش می‌کند!
اما همه چیز جالب زمانی شروع می‌شود که سیستم عصبی مرکزی سیگنال دم را بفرستد. این حس برای همه آشناست: غلظت دی‌اکسید کربن به حد بحرانی می‌رسد و ما به طور انعکاسی نفس می‌کشیم. یک فریدایور آموزش‌دیده می‌تواند تا حدی این واکنش را کنترل کند. وقتی صحبت از یک استخر کوچک برای نمایش حبس نفس باشد و نه غواصی برای شکار در زیر آب، موضوع فشار گازها در بدن مطرح نیست، اما هنگام حرکت فعال زیر آب در عمق ۸ تا ۱۰ متر خطر واقعی از دست دادن هوشیاری هنگام بازگشت به سطح وجود دارد.
چرا ممکن است هنگام بازگشت به سطح هوشیاری خود را از دست بدهیم؟ به زبان ساده: فشار در هنگام غواصی ریه‌ها را فشرده می‌کند و غواص احساس می‌کند اکسیژن هنوز کافی است، اما هنگام بازگشت به سطح، فشار کاهش می‌یابد و ریه‌ها با هر متر به حجم بیشتری از هوا نیاز دارند. ریه‌ها اکسیژن مورد نیاز را از بافت‌ها و اندام‌ها تامین می‌کنند و بعد به شدت غلظت دی‌اکسید کربن افزایش می‌یابد. CO2 سمی است و خطرناک‌ترین ویژگی آن این است که هوشیاری بدون هشدار خاصی قطع می‌شود. صعود سریع و فعال به سطح، این شرایط را هر ثانیه بدتر می‌کند. برای اینکه هیپوکسی شما را به طور غیرمنتظره‌ای گرفتار نکند، باید ایمن شیرجه زدن را بیاموزید.
پیش از شروع تمرینات حبس نفس و افزایش ظرفیت ریه‌ها، یک فرد مبتدی باید یاد بگیرد که سیگنال‌های بدن خود را بفهمد و احساساتش را به درستی ارزیابی کند. درباره آغاز تمرینات اولیه، در این مقاله بخوانید.
علائم کمبود اکسیژن و مسمومیت با دی‌اکسید کربن:
- نشانه‌ای از افزایش غلظت CO2 حس نوعی سرخوشی سبک، سوزش نوک انگشتان، مورمور پوست است؛ سپس کمی افزایش دما (مانند بعد از نوشیدن چای داغ)، سردرد و تهوع خفیف آغاز می‌شود.
- ضربان رگ‌های مغزی، دید تونلی و حالت پیش از غش. تشنج و از دست دادن هوشیاری.
- به اصطلاح “مستی”، که در طی آن حادثه جبران‌ناپذیر رخ می‌دهد. این علائم به سرعت بروز می‌کنند. برای غواصی که تازه شروع کرده و به طور فعال زیر آب حرکت می‌کند، ممکن است همه چیز تنها در عرض چند دقیقه پایان یابد. حتی یک غواص مروارید باتجربه نمی‌تواند بیش از ۸ دقیقه دوام بیاورد.
چگونه مهارت نگه داشتن طولانی‌تر نفس را بیاموزیم؟
برای کاهش حساسیت گیرنده‌ها به دی‌اکسید کربن و شکستن رکوردهای آپنه استاتیک، تمرینات منظم لازم است. یک غواص باتجربه بیش از ۵۰٪ از اکسیژن را مصرف می‌کند - این همان حد مصرف اکسیژن قبل از تنفس اجباری است که برای یک فرد عادی رخ می‌دهد.
دو روش مختلف برای افزایش مدت زمان آپنه وجود دارد:
- روش‌های گوناگون تمرینی که بر توسعه تنفس صحیح، خویشتن‌داری و آرامش، افزایش ظرفیت شش‌ها و تمرین دیافراگم تمرکز دارند. برخی از تکنیک‌ها بر پایه پرانایاما، پلاویت-سادانا، کندالینی یوگا و سایر شیوه‌های مدیتیشن پایه‌ریزی شده‌اند. مقاله‌ای جداگانه درباره یوگا برای فریدایورها وجود دارد.
- تهویه بیش از حد کنترل‌شده و استنشاق اکسیژن خالص.
تکنیک‌ها و برنامه‌های تمرینی مرتبط با نگه داشتن نفس، تمرکز، آرامش عضلات و تهویه بیش از حد، به طور مفصل در مقاله چگونه فریدایورها تمرین می‌کنند بررسی شده است.
تمرینات یوگا برای افزایش ظرفیت شش‌ها
علیرغم عوارض جانبی، تهویه بیش از حد محبوب‌ترین و مؤثرترین روش برای طولانی کردن آپنه محسوب می‌شود. این روش شامل تنفس سریع است که در فرآیند آن فشار دی‌اکسید کربن پیش از غواصی کاهش می‌یابد. تمرین تنفس سریع و عمیق می‌تواند زمان آپنه را دو برابر کند، اما هر چه تهویه بیش از حد شدیدتر و طولانی‌تر باشد، کمبود اکسیژن هنگام صعود بحرانی‌تر خواهد بود. برخی از مربیان این روش را برای طولانی کردن آپنه خطرناک و چندان مؤثر نمی‌دانند که ارزش خطر کردن داشته باشد.
مدت زمان مناسب تهویه بیش از حد پیش از فریدایوینگ چقدر باید باشد؟
زمان معمول بین ۳۰ تا ۶۰ ثانیه متغیر است. بیش از یک دقیقه، تهویه بیش از حد موجب کاهش کنترل غواص بر کمبود اکسیژن شده و احتمال تشنج چند برابر می‌شود. این موضوع بارها در تحقیقات علمی و در عمل تأیید شده، بنابراین از افزایش زمان تهویه اجباری شش‌ها باید خودداری شود. کنترل بسیاری از وظایف را می‌توان به کامپیوتر فریدایوینگ سپرد.
یک تست استاندارد برای مدت زمان بهینه تهویه بیش از حد وجود دارد که توسط یک کارشناس کمیسیون پزشکی از کنفدراسیون جهانی فعالیت‌های زیر آب (CMAS)، آقای ر. چارلی، توسعه داده شده است. مربی یا پزشک علائمی را که در آن غواص نخستین مرحله کمبود اکسیژن را حس می‌کند، تعیین می‌کنند و چندین دور تهویه بیش از حد انجام می‌شود (در زمان‌های مختلف، با فرکانس و عمق متفاوت نفس‌گیری). نخستین علامت با کرنومتر اندازه‌گیری می‌شود. زمان ثبت شده به سه تقسیم می‌شود و این مدت زمان برای تهویه اولیه شش‌ها مناسب است.
تمرین فریدایوینگ
قانون اصلی برای دستیابی به رکوردها این است: بدون حساب و کتاب وارد عمل نشوید. هدف‌های غیرعملی و بدون محاسبه صحیح ریسک‌ها تعیین نکنید. زندگی و سلامت مهم‌تر از هر دستاوردی است!
